कोरडवाहू गव्हाचे वाण: कमी पाणी असलेल्या भागात पेरणी आणि व्यव

कोरडवाहू गव्हाचे वाण: कमी पाणी असलेल्या भागात पेरणी आणि व्यवस्थापन.

१.रब्बी हंगामाची सुरुवात आणि पेरणीची योग्य वेळ.

राज्यात रब्बी हंगामाला सुरुवात झाली असून, गहू हे महाराष्ट्रातील प्रमुख पिकांपैकी एक आहे. गहू संशोधन केंद्राने दिलेल्या सल्ल्यानुसार, कोरडवाहू गव्हाच्या पेरणीला सुरुवात झाली आहे आणि या पेरण्या ५ नोव्हेंबरच्या आत पूर्ण करणे आवश्यक आहे. शेतकऱ्यांनी पेरणीनुसार योग्य वाणांची निवड करणे महत्त्वाचे आहे, अन्यथा उत्पादनावर विपरीत परिणाम होण्याची शक्यता असते. कमी पाणी असलेल्या (कोरडवाहू) जमिनीसाठीचे वाण आणि त्यांची वैशिष्ट्ये शेतकऱ्यांनी जाणून घेणे आवश्यक आहे.

२.कोरडवाहूसाठी शिफारस केलेले बियाणे आणि व्यवस्थापन.
ज्या गव्हाच्या पिकाला शेतकरी फक्त एक ते दोन वेळेसच पाणी (सिंचन) देऊ शकतात. अशा कोरडवाहू पेरणीसाठी गहू संशोधन केंद्राने शिफारस केलेल्या सुधारित वाणांचा वापर करावा. कोरडवाहू पेरणी २५ ऑक्टोबर ते ५ नोव्हेंबर या दरम्यान करावी. कोरडवाहू गव्हाच्या पेरणीसाठी हेक्टरी सुमारे १०० किलो बियाणे लागते. तसेच, पेरणी करताना दोन ओळींमध्ये २० सेंटीमीटर इतके अंतर ठेवावे.

३.महाराष्ट्रासाठी शिफारस केलेले प्रमुख वाण.
भारतातील विविध संशोधन केंद्रांनी अनेक कोरडवाहू वाण विकसित केले असले तरी, महाराष्ट्रासाठी निफाड येथील गहू संशोधन केंद्राने काही विशिष्ट वाणांची शिफारस केली आहे. यामध्ये प्रामुख्याने नेत्रावती (NIAW-१४१५) पंचवटी (NIDW-१५) शरद (AKDW-२९९७-१६) फुले अनुपम (NIAW-३६२४) आणि फुले सात्विक (NIAW-३१७०) या वाणांचा समावेश आहे.

४.नेत्रावती वाणाची वैशिष्ट्ये (NIAW-१४१५)
नेत्रावती वाण हे पिकासाठी अनुकूल परिस्थितीत उत्तम उत्पादन देणारे आहे. हे वाण मध्यम ते भारी जमिनीत घ्यावे लागते आणि याला थंड व कोरड्या हवामानाची गरज असते.

बियाणे प्रमाण: कोरडवाहूसाठी एकरी ३० किलो, तर संरक्षित सिंचनाखाली एकरी ४० किलो.
कालावधी: कोरडवाहूसाठी १०५ ते ११० दिवस.
उत्पादकता: कोरडवाहू भागात एकरी ६ ते ८ क्विंटल, तर मर्यादित सिंचनाखाली एकरी १० ते १२ क्विंटल.
इतर वैशिष्ट्ये: याचे दाणे मध्यम आकाराचे असून चपातीसाठी उत्तम आहे. हे वाण मावा किडीस तसेच काळा व नारंगी तांबेरा रोगासाठी प्रतिकारक्षम आहे. यात प्रथिने १२ टक्क्यांपेक्षा अधिक असतात.

५.पंचवटी वाणाची वैशिष्ट्ये (NIDW-१५)
राज्यात कोरडवाहू पेरणीसाठी पंचवटी वाणाची देखील शिफारस केली जाते. याची लागवड मध्यम जमिनीत करावी लागते आणि याला थंड व कोरडे हवामान आवश्यक असते.

बियाणे प्रमाण: कोरडवाहू पेरणीसाठी एकरी ३० किलोग्रॅम.
कालावधी या वाणाची पकवता लवकर होते, कालावधी केवळ १०५ दिवसांचा असतो.

उत्पादकता: कोरडवाहू जमिनीत एकरी ५ ते ६ क्विंटल.
इतर वैशिष्ट्ये: याचे दाणे टपोरे, चमकदार आणि आकर्षक असतात. यापासून शेवया, कुरडई, पास्ता आणि मॅक्रोनी उत्तम बनतात. हे वाण मावा किडीस आणि तांबेरा रोगास प्रतिकारक्षम असून, यातही १२% पेक्षा अधिक प्रथिने आढळतात.

६.फुले अनुपम (NIAW-३६२४) आणि फुले सात्विक (NIAW-३१७०)
फुले अनुपम : हे वाण महाराष्ट्रात एका ओलिताखाली वेळेवर पेरणीसाठी शिफारस केलेले आहे. यात पाण्याचा ताण सहन करण्याची क्षमता असते आणि प्रथिनांचे प्रमाण ११ ते १२ टक्के असते. हे वाण तांबेरा रोगासाठी प्रतिकारक्षम असून, चपातीसाठी उत्तम आहे. याची उत्पादन क्षमता हेक्टरी ३० ते ३५ क्विंटल आहे.

फुले सात्विक ; हे वाण संरक्षित ओलिताखाली वेळेवर पेरणीसाठी शिफारस केलेले आहे. यात लोह आणि जस्त ही सूक्ष्म अन्नद्रव्ये आढळतात. हे वाण तांबेरा रोगासाठी प्रतिकारक्षम असून, चपातीसाठी सर्वोत्तम मानले जाते. याची उत्पादन क्षमता हेक्टरी ३५ ते ४० क्विंटल इतकी असते.

७.शेतकऱ्यांसाठी निवड करताना सल्ला.

शेतकऱ्यांनी आपल्या जमिनीचा प्रकार, उपलब्ध सिंचनाची सोय (पाणी देण्याची क्षमता) आणि अंतिम उत्पादनाचा उपयोग (उदा. चपातीसाठी, शेवया/पास्ता बनवण्यासाठी) लक्षात घेऊन योग्य वाणाची निवड करावी. यामुळे उत्पादनात वाढ होण्यास मदत मिळेल.

ताज्या बातम्या

पाऊस लवकरच विश्रांती घेणार ; पंजाब डख यांचा सविस्तर हवामान अंदाज.